การเข้ามาของเทคโนโลยี AI และแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงตลาดแรงงานในประเทศไทย

การเข้ามาของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) กำลังเปลี่ยนแปลงโครงสร้างตลาดแรงงานในประเทศไทยอย่างรวดเร็ว จากงานวิจัยของสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (NIA) ร่วมกับ Future Lab พบว่า ภายในปี 2573 อาชีพของคนไทยกว่า 17 ล้านคนอาจหายไปหรือถูกแทนที่ด้วยเทคโนโลยีอัตโนมัติและ AI โดยเฉพาะในสายงานบริการ เกษตรกรรม และแรงงานทักษะต่ำ ในขณะเดียวกัน AI ยังเปิดโอกาสใหม่ ๆ สำหรับผู้ที่สามารถปรับตัวและพัฒนาทักษะด้านนี้ได้ โดยผลสำรวจจาก Microsoft และ LinkedIn ระบุว่า 91% ของผู้บริหารในไทยเชื่อว่าบริษัทจำเป็นต้องนำนวัตกรรม AI มาใช้เพื่อรักษาความสามารถในการแข่งขัน และกว่า 74% ไม่ต้องการจ้างพนักงานที่ไม่มีทักษะด้าน AI การเตรียมความพร้อมด้านทักษะ AI จึงเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้แรงงานไทยสามารถอยู่รอดและเติบโตในยุคดิจิทัลนี้ได้

AI คืออะไร?

ปัญญาประดิษฐ์ หรือ Artificial Intelligence (AI) คือ เทคโนโลยีที่ทำให้คอมพิวเตอร์หรือเครื่องจักรสามารถเลียนแบบความสามารถของมนุษย์ในการคิด วิเคราะห์ ตัดสินใจ หรือเรียนรู้ได้ เช่น การเข้าใจภาษา การจดจำภาพ การแก้ปัญหา หรือแม้แต่การสร้างสรรค์ผลงานใหม่ ๆ ซึ่งในปัจจุบันการทำงานของ AI มีความสามารถในการประมวลผลที่รวดเร็วมากกว่ามนุษย์ แต่ก็ยังมีสิ่งที่มนุษย์ทำได้แต่ AI ยังทำไม่ได้หรือยังทำได้ไม่ดีเท่า เช่น ความเข้าใจเชิงลึกทางอารมณ์และเจตนา การตัดสินใจเชิงจริยธรรมและศีลธรรม และการปรับตัวแบบไม่มีข้อมูลล่วงหน้า เป็นต้น จะเห็นได้ว่า AI เป็นเครื่องมือที่เข้ามาช่วยมนุษย์ในการเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน ลดข้อผิดพลาด และประมวลผลข้อมูลจำนวนมหาศาลในเวลารวดเร็ว แต่ยังคงต้องอาศัยมนุษย์ในการควบคุม ดูแล และตัดสินใจในด้านที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์ คุณธรรม และความคิดสร้างสรรค์

AI เข้ามาในประเทศไทยได้อย่างไร?

การเข้ามาของ AI ในประเทศไทยมีจุดเริ่มต้นที่ไม่แน่ชัดแต่หนึ่งในจุดเปลี่ยนที่สำคัญที่สุด คือ AI Thailand แผนปฏิบัติการด้านปัญญาประดิษฐ์แห่งชาติเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (พ.ศ. 2565 – 2570) ซึ่งเป็นโครงการปัญญาประดิษฐ์ระดับประเทศ เพื่อเตรียมความพร้อมด้านโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาและประยุกต์ใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ของประเทศไทยให้บรรลุผลและเป็นไปตามนโยบายของรัฐบาลที่จะช่วยส่งเสริมเศรษฐกิจ ยกระดับขีดความสามารถทางการแข่งขันของประเทศ รวมถึงการพัฒนาทักษะของบุคลากรภายในประเทศ ตลอดจนมุ่งสร้างระบบนิเวศเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ให้เกิดขึ้นในประเทศไทย ผ่าน 5 ยุทธศาสตร์หลัก ได้แก่

• การเตรียมความพร้อมของประเทศในด้านสังคม จริยธรรม กฎหมาย และกฎระเบียบสำหรับการประยุกต์ใช้ปัญญาประดิษฐ์
• การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและระบบสนับสนุนด้านปัญญาประดิษฐ์เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน
• การเพิ่มศักยภาพบุคลากรและการพัฒนาการศึกษาด้านปัญญาประดิษฐ์
• การพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อสนับสนุน เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์
• การส่งเสริมให้การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีและ ระบบปัญญาประดิษฐ์ในภาครัฐและภาคเอกชน

นอกจากนี้ยังมีโครงการที่ได้รับความร่วมมือระหว่างรัฐบาล ภาคเอกชน และองค์กรระหว่างประเทศอีกมากมายที่ช่วยส่งเสริม และสนับสนุนให้บุคลากรชาวไทยมีความพร้อมสำหรับเทคโนโลยี AI โดยมีการวางแผนและดำเนินการอย่างเป็นระบบ เพื่อพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้าน AI และเสริมสร้างทักษะของประชาชนเพื่อให้ประเทศไทยสามารถแข่งขันในยุคดิจิทัลได้อย่างยั่งยืน

ผลกระทบของ AI ต่อแรงงานในประเทศไทย

การเข้ามาของเทคโนโลยี AI ส่งผลกระทบต่อแรงงานในประเทศไทยทั้งเชิงบวกและลบ โดยในด้านบวก AI จะเข้ามาช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน ลดความผิดพลาด และสร้างอาชีพใหม่ที่ต้องการทักษะด้านเทคโนโลยี เช่น นักวิเคราะห์ข้อมูลหรือผู้พัฒนา AI ขณะเดียวกันก็ส่งผลกระทบต่อแรงงานทักษะต่ำหรืองานซ้ำซากที่มีความเสี่ยงสูงจะถูกแทนที่ เช่น พนักงานโรงงาน คอลเซ็นเตอร์ และงานบริการ ส่งผลให้เกิดความเหลื่อมล้ำทางทักษะและความไม่มั่นคงในตลาดแรงงาน แต่ในทางกลับกันงานที่ต้องใช้ “ความคิดสร้างสรรค์” หรือ “การตัดสินใจที่ซับซ้อน” ยังมีความต้องการสูง ดังนั้นภาครัฐและเอกชนจำเป็นต้องร่วมมือกันในการพัฒนาแรงงานด้วยการฝึกอบรมทักษะใหม่ (reskill/upskill) เพื่อให้แรงงานสามารถปรับตัวและแข่งขันได้ในยุคดิจิทัลนี้

การเปลี่ยนแปลงของทักษะที่ตลาดแรงงานต้องการ

การเปลี่ยนแปลงของทักษะที่ตลาดแรงงานไทยต้องการในยุค AI และดิจิทัล กำลังเคลื่อนจากทักษะที่ใช้แรงงานซ้ำ ๆ หรือเน้นการปฏิบัติ มาสู่ทักษะที่ต้องใช้การคิดวิเคราะห์ การใช้เทคโนโลยี และความสามารถในการปรับตัว โดยทักษะสำคัญที่ตลาดแรงงานไทยเริ่มให้ความสำคัญมากขึ้น ได้แก่

1. ทักษะดิจิทัล (Digital Skills) เช่น การใช้เครื่องมือวิเคราะห์ข้อมูล, ระบบอัตโนมัติ, โปรแกรมพื้นฐานทางไอที, ความเข้าใจเกี่ยวกับ AI, Cloud, และ Cybersecurity
2. ทักษะด้านเทคโนโลยีและการเขียนโปรแกรม (Tech Skills) เช่น Coding, Data Science, Machine Learning, การทำงานกับระบบ ERP หรือซอฟต์แวร์ธุรกิจ
3. ทักษะคิดวิเคราะห์และแก้ปัญหา (Analytical & Problem-solving) การคิดเชิงระบบ การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อตัดสินใจ และการแก้ปัญหาซับซ้อนในสถานการณ์จริง
4. ทักษะสื่อสารและทำงานร่วมกัน (Communication & Collaboration) การสื่อสารข้ามแผนก การทำงานในทีมที่หลากหลาย และการใช้เครื่องมือสื่อสารออนไลน์ เช่น Zoom, Slack
5. ทักษะการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning & Adaptability) ความสามารถในการเรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ อย่างต่อเนื่อง และการปรับตัวตามความเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและตลาด

AI กับการสร้างโอกาสใหม่ทางเศรษฐกิจในประเทศไทย

AI กำลังเข้ามามีบทบาทสำคัญในการสร้างโอกาสใหม่ทางเศรษฐกิจในประเทศไทย โดยการนำเทคโนโลยี AI มาใช้ในหลายภาคส่วนช่วยเสริมสร้างความสามารถในการแข่งขันและการพัฒนาในหลากหลายอุตสาหกรรม การใช้ AI ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ลดต้นทุนการดำเนินงาน และปรับปรุงคุณภาพสินค้าและบริการ เช่น ในภาคการแพทย์ AI ช่วยในการวินิจฉัยโรคและการรักษาที่แม่นยำยิ่งขึ้น ขณะที่ในธุรกิจการเงิน AI ช่วยในการตรวจสอบธุรกรรม และการให้บริการลูกค้าผ่านระบบอัตโนมัติ นอกจากนี้ AI ยังเป็นปัจจัยสำคัญในการสร้างสตาร์ทอัพใหม่ ๆ และกระตุ้นการลงทุนจากต่างประเทศ โดยเฉพาะในด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรม ทำให้ประเทศไทยสามารถดึงดูดทุนจากต่างชาติและสร้างธุรกิจใหม่ ๆ ที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยี AI การนำ AI มาใช้ในการวิเคราะห์ Big Data ช่วยให้ธุรกิจสามารถตัดสินใจได้อย่างมีข้อมูลมากขึ้น ขณะที่การใช้เทคโนโลยี AI ในภาคการผลิตยังช่วยให้ประเทศไทยสามารถเพิ่มมูลค่าของสินค้าจากการปรับกระบวนการผลิตให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น

ในอนาคตการพัฒนา AI จะเป็นกุญแจสำคัญในการผลักดันเศรษฐกิจไทยให้เติบโตอย่างยั่งยืน โดยการใช้ AI เป็นเครื่องมือในการเสริมสร้างศักยภาพทางเศรษฐกิจทั้งในภาคธุรกิจ การสร้างงานใหม่ในสาขาเทคโนโลยี และการกระตุ้นการพัฒนาในอุตสาหกรรมต่าง ๆ ช่วยเสริมสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศในระยะยาว

อ้างอิง

• https://tgiraiu.org/newdetail/697

• https://workpointtoday.com/thai-employee-risk-replace-with-ai-749426-2/

• https://ai.in.th/about-ai-thailand/