Backfire Effect เมื่อความจริงไม่ช่วยอะไรเลย
Backfire Effect เกิดเมื่อความคิด-ความเชื่อที่ฝังรากลึกของคุณ (Pre-existing belief) ถูกท้าทาย-วิพากษ์วิจารณ์ (หรือแม้แต่หักล้าง) ด้วยข้อมูลหลักฐาน “ความจริงใหม่”
แล้วคุณเกิดรับไม่ได้-เกิดต่อต้าน จนแทนที่จะเปลี่ยนความเชื่อ…แต่กลับหันหลังให้ และยิ่ง “จมปลักเชื่อ” ในสิ่งเดิม(ที่ผิด) นั้นเข้าไปอีก!!
…นี่คือคาแรคเตอร์ของ Backfire Effect ภาวะที่ความจริงไม่ช่วยอะไรเลย
Backfire Effect อาจทำให้อีกฝ่ายที่พยายามโน้มน้าวคุณด้วยชุดข้อมูลใหม่ที่ถูกต้อง เกิดปฏิกิริยา “มองบน” เอิ่มมมม และทำให้ตัวคุณเองในฐานะผู้นำองค์กร ตัดสินใจผิดๆ จนอาจบานปลายทุกอย่างสายเกินไปแล้ว
สาเหตุของ Backfire Effect ?
Backfire Effect เป็นอคติทางความคิดอย่างหนึ่ง (Cognitive bias) และที่สำคัญไม่แพ้กันคือ เป็นกลไกป้องกันตัวตามธรรมชาติของมนุษย์ และทำงานในระดับนอกจิตสำนึก (Subconscious level) เพราะไม่มีใครอยากเป็นฝ่ายผิด คนที่ผิดในยุคสมัยก่อน อาจถูกลงโทษด้วยการขับไล่ออกจากเผ่า ซึ่งโอกาสรอดชีวิตในธรรมชาติถือว่าน้อยมาก
Dan Ariely นักเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมชื่อดังบอกว่า เรื่องนี้ไม่มีอะไรต้องเซอร์ไพรส์เลย เพราะมนุษย์เป็น “สิ่งมีชีวิตที่ไม่มีเหตุผล…ที่คิดว่าตัวเองมีเหตุผล” เพราะอันที่จริงแล้วคนเราใช้ “อารมณ์” มากกว่าด้วยซ้ำในการตัดสินใจหรือเชื่ออะไรบางอย่าง
ไม่ต่างจากงานขาย ผู้บริโภคไม่ได้ซื้อสินค้าหนึ่งเพราะเห็นโฆษณาเพียงครั้งเดียว แต่เรารู้กันดีว่ามันมีหลายขั้นตอน (Customer journey) ก่อนที่ลูกค้าจะตัดสินใจซื้อ เช่น กระบวนการ AIDA
- Awareness – รับรู้
- Interest – เริ่มสนใจ ค้นหาข้อมูล
- Desire – เกิดความอยากโหยหา
- Action – ลงมือซื้อ
ในทางกลับกัน การเปิดใจรับชุดความคิดใหม่ที่ถูกต้องก็เช่นกัน เราต้องผ่านหลายขั้นตอน / หลายกระบวนการขบคิด / หลายหลักฐานน่าเชื่อถือ / หลายผู้คนที่โน้มน้าวใจ…ก่อนที่เราจะสลัดทิ้งความคิด-ความเชื่อเดิมนั้นลงได้ในที่สุด
Backfire Effect รอบตัวเรา ?
จากคาแรคเตอร์ของอาการ เราจะพบว่าเหตุการณ์แบบนี้มีโอกาสเกิดขึ้นได้กับทุกเรื่องและทุกคน (คุณเองก็น่าจะเคยเป็นซักครั้งหนึ่งในชีวิต!) ทั้งการลงทุนในธุรกิจ / ความเข้าใจด้านชีววิทยา / มุมมองด้านดาราศาสตร์ / การเลือกฝ่ายทางการเมือง ฯลฯ
Donald Trump เคยออกมากล่าวว่า เค้าไม่เชื่อเรื่องปัญหาภาวะโลกร้อน (Global warming) ทั้งๆ ที่นักวิทยาศาสตร์ทั่วโลกต่างออกมายืนยันแล้วว่านี่เป็นเรื่องจริงที่ต้องอาศัยความร่วมมือจากนานาชาติโดยด่วน
และทาง UN ก็มีมติตั้งเป้าหมายไม่ให้อุณหภูมิโลกสูงเกิน “1.5 องศาเซลเซียส” เมื่อถึงปี 2050 มิเช่นนั้น ระบบนิเวศน์อาจถึงจุดที่เลวร้ายจนอะไรๆ หวนกลับคืนมาไม่ได้อีกแล้ว (Irreversible tipping points)
คนระดับประธานาธิบดีประเทศมหาอำนาจออกมาพูดแบบนี้ ย่อมส่งผลต่อความคิดมวลชนอีกหลายล้านคนให้คล้อยตามจนละเลยปัญหานี้
ปริมาณการปล่อย CO2 ต่อคน/ปี ในแต่ละประเทศ (CO2 emissions per Capita)
- อินเดีย 1.9 ตัน/คน
- จีน 8 ตัน/คน
- อเมริกา 16 ตัน/คน
ปัญหาความยากจน ที่หลายคนเชื่อว่าเกิดจากความขี้เกียจ ไม่ขยันทำมาหากิน แท้จริงแล้วมีผลวิจัยและสถิติมากมายที่ออกมาสนับสนุนแล้วว่า มาจาก “ปัญหาเชิงโครงสร้าง” ที่กดทับคนบางกลุ่มไม่ให้ลืมตาอ้าปากได้ต่างหาก เช่น
- เข้าถึงแหล่งเงินทุนไม่ได้
- ค่าแรงขั้นต่ำที่ไม่เป็นธรรม
หรือในทางการเมือง นักวิจัยจาก University of Chicago เผยว่า บางครั้งการนำเสนอข่าวแง่ลบ(แต่เป็นเรื่องจริง) ของนักการเมืองที่ชื่นชอบ…กลับทำให้คนนั้นยิ่งสนับสนุนมากขึ้นเข้าไปใหญ่!!
ด้วยเหตุผล Backfire Effect และความรู้สึกที่ว่านักการเมืองคนนั้นดูเรียลดี (ไม่มีใครเพอร์เฟ็กต์ไปซะทุกอย่าง)
การที่มีพนักงานขายมาพูดจาโน้มน้าวให้บริษัทคุณ “ย้ายค่าย” เปลี่ยนไปใช้บริการอีกบริษัทนึง ก็สามารถกระตุ้น Backfire Effect ไม่ยอมย้ายค่าย ได้เช่นกันถ้าบริการที่คุณใช้อยู่ตอบโจทย์ระดับนึงแล้ว
ป้องกันยังไงได้บ้าง ?
ทำตัวเป็นนักโบราณคดี (Archaeologist) กล่าวคือ สมมติฐานและทฤษฎีทางประวัติศาสตร์ที่มีอยู่ ณ ปัจจุบัน จะมีเหตุผลรองรับมาจากชิ้นส่วน “ซากฟอสซิล” ที่ขุดพบเจอตามที่ต่างๆ ทั่วโลก
แต่ทุกสมมติฐานและทฤษฎีที่มีอยู่…ไม่ใช่ “ความจริงแท้ตลอดกาล” (Universal truth) แต่พร้อมเปลี่ยนแปลงได้เสมอเมื่อขุดพบเจอซากชิ้นส่วนโบราณใหม่ๆ ซึ่งชิ้นส่วนที่ถูกค้นพบใหม่ อาจมาต่อยอด หรือ “หักล้าง” สิ่งที่เคยเข้าใจมาตลอดก็ได้ทั้งนั้น
และวิธีที่ช่วยให้เรายอมรับสิ่งใหม่ๆ ได้ง่ายขึ้นก็คือการ “ตั้งคำถาม” สงสัยบ่อยๆ ลองใช้เทคนิค 5W1H (What-When-Where-Why-Whom-How) จะช่วยให้มองเห็นภาพรวมได้มากขึ้น
Nick Bostrom นักปรัชญาชาวสวีเดนจาก Oxford University เผยว่า ทุกสิ่งทุกอย่างที่เรารับรู้ต้องคอย “อัพเดท” อยู่เสมอไม่ต่างจากแอปบนมือถือ เมื่ออัพเดท…เราจะพบกับองค์ความรู้ใหม่ๆ
- มนุษย์เคยคิดว่าโลกแบน (ภูมิศาสตร์)
- ดาวพลูโตเคยเป็นส่วนหนึ่งของระบบสุริยะ (ดาราศาสตร์)
- มนุษย์เคยเชื่อว่าฟ้าผ่าคือการลงโทษจากพระเจ้า (ไสยศาสตร์)
- มนุษย์เคยคิดว่าทารกไม่ใช่ผ้าขาว ต้องคอยตีและก่นด่าเมื่อร้องไห้ (จิตวิทยาเด็กเล็ก)
และในฐานะผู้นำองค์กร ต้องสร้างวัฒนธรรมด้านบวก ไม่เอาความผิดพลาดของพนักงานมาบุลลี่ แต่ให้มองว่าเขาได้เรียนรู้และผ่านจุดนั้นมาแล้ว (ไม่มีใครอยากยอมรับว่าตัวเองผิด)
- “อ้าว…นี่เราเข้าใจผิดมาโดยตลอดหรือนี่!!”
- “สมัยก่อนผมเคยคิดอีกแบบนึง” (I was once thought differently.)
- ผม “เคย” เชื่อว่า… (I used to believe…)
- ตอนนี้ “ตาสว่าง” แล้ว
จะว่าไปแล้วมันก็คล้ายกับการละทิ้งเลิกเรียนรู้ (Unlearn) สิ่งเก่าๆ และน้อมรับสิ่งใหม่ ซึ่งนี่จะเป็นสกิลที่สำคัญมากในยุคนี้ที่ทุกอย่างช่างเปลี่ยนแปลงไปเร็วเหมือนโกหก
โลกธุรกิจยังต้องการคนแบบนี้…
.
.
ทำ “แบบประเมินอาชีพ” จาก CareerVisa เพื่อค้นหาอาชีพที่ใช่ งานที่ชอบ…จะได้มีความสุขในการทำงานทุกๆ วัน >>> https://www.careervisaassessment.com/five-shades-assessment-th/
ยังไม่รู้จะหางานอะไรดี? รีบเข้าไปที่ >>> www.careervisaassessment.com
ทำ Resume แบบมืออาชีพได้ง่ายๆ ที่ >>> https://myrightcareer.net/
อ้างอิง
- https://www.dosomething.org/us/facts/11-facts-about-global-warming
- https://www.bbc.com/news/world-us-canada-51213003
- https://youarenotsosmart.com/2011/06/10
- https://effectiviology.com/facts-dont-change-minds
- https://www.nutshell.com/blog/
